De Steunpunten Cultureel Erfgoed ondersteunen gemeenten bij het behoud en de duurzame ontwikkeling van het cultureel erfgoed. Het gaat hierbij om gebouwde, groene en archeologische monumenten, cultuurlandschappen, cultuurhistorische en ruimtelijke (her)ontwikkelingen en de positie van erfgoed in de Omgevingswet.
De Steunpunten hebben de volgende basistaken:
- De Steunpunten zijn een aanspreekpunt en fungeren als helpdesk.
- De Steunpunten bieden een platform voor afstemming tussen (erfgoed)partijen in de regio.
- De Steunpunten zorgen voor overdracht van kennis en bevordering van deskundigheid.
Maatwerk en samenwerking zijn hierbij het uitgangspunt. Het betreft nadrukkelijk ondersteuning en niet het overnemen van de rol van gemeenten.
Achtergrond
In de jaren ’90 van de vorige eeuw besloot het Rijk de verantwoordelijkheid voor monumentenzorg en archeologie over te dragen aan de gemeenten. Om de gemeenten daarbij te ondersteunen kreeg iedere provincie in Nederland zijn eigen Steunpunt Cultureel Erfgoed. De Steunpunten zijn onafhankelijk en hebben allemaal dezelfde basistaken: het geven van informatie, het bieden van een platform en het bevorderen van kennis en deskundigheid.
De Steunpunten vormen een verbinding tussen de landelijke en provinciale overheid en de gemeenten, maar ook met organisaties op provinciaal, regionaal en lokaal niveau. De Steunpunten zijn onderling verbonden via een landelijk dekkend Netwerk Steunpunten Cultureel Erfgoed (NSCE). Het voorzitterschap van het NSCE rouleert per jaar. Het Gelders Genootschap voert het secretariaat.
De basistaken
Aanspreekpunt
De Steunpunten zijn een aanspreekpunt en opereren als helpdesk voor vragen over cultuurhistorie in brede zin. Dit varieert van vragen over procedures rond aanwijzing tot monument, restauraties of herbestemming tot vragen over vergunningen en subsidie.
Platform
De Steunpunten bieden een platform voor afstemming tussen partijen in de regio met betrekking tot het culturele erfgoed. Zo worden er netwerkbijeenkomsten georganiseerd en vinden er activiteiten voor bestuurders plaats. Ook jonge erfgoedambtenaren worden met elkaar in contact gebracht. Sommige steunpunten organiseren een bouwplanoverleg voor rijksmonumenten, waarbij initiatiefnemers en adviseurs samen tot betere plannen voor verbouwing en restauratie proberen te komen.
Deskundigheidsbevordering
De Steunpunten delen kennis en bevorderen deskundigheid over gebouwd erfgoed, het cultuurlandschap, archeologie, de uitvoering van de Erfgoedwet en erfgoed in de Omgevingswet. Daarbij wordt ingespeeld op actuele thema’s als de Wederopbouwperiode, Post ’65, verduurzaming van monumenten, bodemdaling en klimaatadaptatie, kerkenvisies of de herbestemming van kerken en andere monumenten. De Steunpunten verspreiden onder andere nieuwsbrieven en organiseren thematische bijeenkomsten en masterclasses.
Doelstelling
- Een vanzelfsprekend aanspreekpunt zijn voor gemeenten;
- Overzichtelijke erfgoedinformatie bieden aan gemeenten en erfgoedinstellingen;
- Het verankeren van erfgoed in ruimtelijke ordening;
- Verbinden en inspireren van overheden en erfgoedorganisaties;
- Erfgoededucatie;
- De algemene betrokkenheid bij erfgoed vergroten;
- Kennis van de wet- en regelgeving actueel houden;
- Een soepel vergunnings- en adviseringsproces bevorderen.
Samenwerking
Het Rijk en Provincies
Het Rijk en de Provincies
De Steunpunten overleggen regelmatig met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Bovendien is het steunpuntennetwerk aangesloten bij het landelijke kennisnetwerk cultuurhistorie, samen met de RCE en de provincies. Dit landelijke kennisnetwerk organiseert voorlichtingsbijeenkomsten, bijvoorbeeld over wederopbouw, Post ’65, vergunningvrij bouwen en over de Omgevingswet.
Federatie Grote Monumentengemeenten
De Federatie Grote Monumentengemeenten is een netwerkorganisatie waarbij 90 voornamelijk stedelijke gemeenten zijn aangesloten. De Steunpunten adviseren ook de kleinere kernen in landelijk gebied. Samenwerking tussen beide netwerken betekent dat alle gemeenten in Nederland, zowel stedelijk als landelijk, worden bediend.
Andere organisaties
De Steunpunten streven naar samenwerking met zoveel mogelijk relevante erfgoedorganisaties, zowel vanuit de overheid als particulier. Samenwerking met de RCE, IPO, FGM, VNG, de RUD’s en NRF heeft op dit moment prioriteit.
De uitdagingen in de komende jaren
De erfgoedwereld is de laatste jaren flink in beweging. Vooral de Omgevingswet is een uitdaging voor de gemeenten en hun adviseurs. De Steunpunten concentreren zich op de volgende onderwerpen:
- Informatiebijeenkomsten over de positie van cultureel erfgoed in de Omgevingswet, de omgevingsvisies en -plannen;
- Ondersteuning bij de implementatie van de Omgevingswet;
- Aandacht voor interieurs, de omgeving van het monument, herbestemming van religieus erfgoed, buitenplaatsen, Post ‘65 en de Atlantikwall;
- De ruimtelijke impact van de energietransitie, verduurzaming en klimaatadaptatie;
- Blijvende aandacht voor het groene erfgoed;
- Meer uitwisseling van kennis en producten tussen de verschillende Steunpunten.
Natuurlijk volgen de Steunpunten de actuele ontwikkelingen in het veld op de voet:
- Verdrag van Faro en erfgoedparticipatie;
- Verdrag van Davos;
- Het kwaliteitsdenken, zoals POM-organisaties, ERM-kwaliteitsnormen en de Wet Private Kwaliteitsborging;
- Cultureel ondernemerschap; cultural governance en heritage management.
Bekijk de bijlage Actieprogramma Position Paper voor meer informatie en een uitvoeringsschema.
De producten
De Steunpunten bieden hun basistaken kosteloos aan gemeenten aan. Daarnaast kunnen de meeste Steunpunten aanvullende, betaalde diensten en producten leveren. Dit zijn bijvoorbeeld inventarisaties en analyses, erfgoednota’s of onderzoeken naar de haalbaarheid van herbestemming. Het aanbod varieert per Steunpunt en wordt afgestemd op veranderende wet- en regelgeving en nieuwe initiatieven.
De Steunpunten
Friesland
Groningen
Drenthe
Overijssel
Flevoland
Gelderland
Utrecht
Noord-Holland
Zuid-Holland
Zeeland
Noord-Brabant
Limburg
Contact
Postadres Gelders Genootschap
Postbus 68 | 6800 AB Arnhem
Telefoon +31 (0) 26 442 17 42
Email info@netwerksteunpunten.nl
Website www.netwerksteunpunten.nl